Het interview in het Rotterdams Dagblad
Woensdag 17 Oktober 2001
Kunsthal wil Miereneter in de tuin als opvolger Rhino
Door Marc Floor
De Kunsthal wil met steun van de musea rond het Museumpark graag het abstracte beeld 'De Miereneter' van Alexander Calder voor de deur hebben. Het kolossale sculptuur, met de bijnaam 'De Spin', zou als opvolger moeten dienen van de verdwenen 'Rhino' van Nikki de Saint Phalle. Maar: 'Je moet als directeur van een instelling niet proberen een openbaar beeld naar je toe te halen.'
Rotterdam _ Directeur Wim Pijbes ziet het helemaal voor zich. 'De Miereneter' van de voorname Amerikaanse beeldhouwer Alexander Calder zou prachtig staan in de voortuin van zijn Kunsthal. Niet alleen als verrijking van de stedelijke beeldencollectie en als trekker voor het Museumpark, maar ook als treffende schakel tussen de Kunsthal en het naastgelegen Natuurmuseum. ,,Het is tenslotte een beest,'' zegt Pijbes.
Pijbes was op het idee gekomen na het verdwijnen van 'de Rinoceros' van Nikki de Saint Phalle uit Rotterdam. Dat beeld was slechts in bruikleen totdat het park in Jeruzalem waarvoor het was bestemd zou zijn voltooid. Toen dat vorig jaar het geval was, werd de 'Rhino' afgevoerd en bleef het Museumpark achter zonder kunstbeest.
Met de beeldenmanifestatie aan het Lange Voorhout afgelopen zomer in Den Haag viel Wim Pijbes een plannetje in. 'De Miereneter', sinds 1965 aanwezig in Hoogvliet op een grasveldje tussen de Aveling en Venkelweg, zou van juni tot september naar Den Haag worden verplaatst om deel uit te maken van de tentoonstelling 'Carnival des Animaux'. Als het daarna nou eens bij het Museumpark kon worden afgeleverd, dan kon in ieder geval worden bekeken hoe het er zou staan.
Met de warme steun van het Museumoverleg, waarin ook Museum Boijmans Van Beuningen, Het Nai, het Chabot Museum en het Natuurmuseum zitting hebben, schreef de Kunsthal-directeur een brief aan de commissie Internationale Beelden Collectie, beheerder van de Rotterdamse beelden. Daarin verzocht hij om plaatsing van 'De Miereneter' bij de Kunsthal gedurende de rest van dit Culturele Hoofdstadjaar.
Dat gaat zo maar niet, schreef Hans Abelman, projectleider van de Internationale Beeldencollectie, terug. Namens de commissie (voorzitter: Joop van Caldenborgh) zei hij de waardering van Pijbes voor het beeld op prijs te stellen, maar te moeten meedelen dat het idee van de Museumparkbewoners 'technisch te complex' was.
Tot verontwaardiging van Pijbes, die meteen een verzoek deed om op de beslissing terug te komen. ,,Want als dat ding op de Lange Voorhout kan staan, kan dat toch zeker hier ook,'' licht hij toe. ,,Technische onhaalbaarheid is voor mij geen argument.'' En Hoogvliet, waar 'De Miereneter' al zo lang onderdeel uitmaakt van het straatbeeld? ,,Je moet toch nadenken waar je een beter rendement krijgt van zo'n internationaal beeld: in het Museumpark of in een plantsoentje in Hoogvliet.''
Dat kan de Kunsthal best vinden, stelt Hans Abelman. ,,Maar het is een beeld van de openbare ruimte, oftewel van iedereen. En dan zijn andere argumenten belangrijk dan of het een goede eyecatcher zou maken van de Kunsthal. Het is niet zo dat mensen zo maar een bestemming kunnen kiezen: 'De Miereneter' is een beeld waar je met zorg mee om moet gaan.''
De commissie van Abelman is het wel eens met Pijbes dat het beeld weer terugmoet naar het centrum van Rotterdam, maar heeft daarvoor al een andere bestemming gevonden. Te weten de Parklaan, waar het verenigd moet worden met een beeld van Philip King dat na vandalisme in de Rotterdamse opslag was beland. ,,De Kunsthal heeft ook al twee mooie beelden natuurlijk,'' weet Abelman.
Abelman heeft al de eerste stappen gezet om 'De Miereneter' bij de deelgemeente Hoogvliet los te praten. ,,Daar moet je heel voorzichtig over onderhandelen. Want je kan niet zomaar beelden weghalen: dat is een ontwrichting van een emotionele visuele situatie.'' Het gedrag van Pijbes in deze vindt hij weinig kies. ,,Je moet als directeur van een instelling niet proberen een openbaar beeld naar je toe te halen.''
Wat Pijbes betreft had 'De Miereneter' tot 1 januari 2002 een proefperiode ondergaan in het Museumpark. ,,En als we er dan met z'n allen opgewonden van raken laten we het staan,'' zegt hij. ,,Zo niet, dan kan het weer terug naar Hoogvliet.'' Die insteek is nieuw voor Abelman, die dacht het alleen ging om een tijdelijke uitleen. ,,Hij heeft mij gezegd: alleen dit jaar, als logo voor de tentoonstellingen in de Kunsthal.''
Hoe dan ook, iedere Rotterdammer mag een suggestie doen over waar de beelden van Rotterdam moeten komen te staan. Maar of de commissie Internationale Beelden Collectie daar op ingaat is een tweede, aldus Abelman. ,,Je probeert wel orde te brengen in zo'n beeldenroute door de stad, wat de historie, periode en thematiek betreft. Daarom noem je het ook een collectie.''
De onderhandeling met Hoogvliet gaan door, en zolang die niet zijn afgerond blijft het verzoek van Pijbes liggen in de la van Abelman. Daarna is het aan de commissie om nog eens te kijken naar een bestemming Museumpark, al is dat Abelman bij voorbaat een gruwel. ,,We moeten van onze collectie geen privéverzameling in de buitenruimte maken. 'De Miereneter' is geen autonoom beeld dat je maar even voor de deur neerzet.''
Maar het zou zo goed bij de Kunsthal passen,
vindt Wim Pijbes. Zowel het ontwerp van Rem Koolhaas als het beeld
van Alexander Calder hebben volgens hem internationale allure.
,,Bij het Guggenheim in Venetië hebben ze bijvoorbeeld een
prachtige Calder in de tuin. Dat wil ik ook. En we hebben er een
in Rotterdam. Alleen moet hij nog hierheen.''